Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, CHP Samsun Milletvekili Murat Çan'ın, Samsun Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'ndeki eski hizmet binasının biyolojik mücadele laboratuvarına dönüştürülmesi projesinin hangi aşamada olduğu ve kahverengi kokarcayla biyolojik mücadeleye yönelik yazılı soru önergesini cevapladı.

Bakan İbrahim Yumaklı, 2021'de biyolojik mücadele için kurulan laboratuvarın 3 adet tam kontrollü iklim odası, 4 iklim kabini, 1 adet eksi 80 santigrat derece derin dondurucu, 2 adet yapay ekolojik alan ve ofisleri kapsayan modem ve dünya standartlarında bir kompleks halini aldığını aktardı.

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde kurulan biyolojik mücadele laboratuvarının, yaklaşık 2,5 yıldır aktif olarak kahverengi kokarca mücadelesi için parazitoit üretimi yaptığını belirten Yumaklı, geçen yıl burada üretilen 22 bin parazitoidin ilk salımlarının yapıldığını bildirdi.

2024'te 150 bin parazitoit salınacak

Bakan Yumaklı, 2023'ün Aralık ayında Fındık Araştırma Enstitüsü'nde kahverengi kokarca ile mücadele amaçlı biyolojik mücadele laboratuvarı kurulması talimatı verildiğini kaydederek, şu ifadeleri kullandı:

"Fındık Araştırma Enstitüsü eski hizmet binasının laboratuvara dönüştürülmesi için ilk tadilat ihalesi gerçekleştirilmiş olup tadilat işlemleri bitme aşamasındadır. Fındık Araştırma Enstitüsü'nde laboratuvar kurulum işlemleri devam ederken, mevcut koşullarda küçük iyileştirmelerle 2024 yılı ocak ayından itibaren üretim çalışmalarına başlanmış olup 2024 yılında salımı yapılabilecek 5 bin adet parazitoit üretimi gerçekleştirilmiştir."

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nde üretilerek Fındık Araştırma Enstitüsü'ne gönderilen 14 bin kahverengi kokarca yumurtasının parazitlettirilme işleminin gerçekleştirildiğini vurgulayan Bakan İbrahim Yumaklı, "Bakanlığımızca 2024 yılı için Giresun ilinde toplamda 19 bin parazitoit salımı gerçekleştirecektir. Ayrıca, 2024 yılında 150 bin parazitoidin kahverengi kokarcanın bulunduğu, bulunma potansiyeli olan ve tarımsal anlamda önemli görülen 30 ilde doğaya salımı planlanmıştır." bilgisini paylaştı.

Tarımsal üretimde büyük kayıplara neden olabiliyor

Kahverengi kokarca, tarımsal üretimde büyük kayıplara neden olan istilacı bir zararlı olarak Türkiye'de önemli bir tehdit oluşturuyor. İlk kez 2017 yılında Artvin'de tespit edilen kahverengi kokarca böceği, birçok meyve ve sebze türüne zarar veriyor. Fındık, elma, armut, turunçgiller, şeftali, ceviz, mısır, fasulye, domates, biber ve patlıcan gibi ürünler, kahverengi kokarcanın başlıca hedefleri arasında yer alıyor. Böcek, meyve ve sebzelerde emgi yaparak verim ve kalite kaybına yol açıyor.

Kahverengi kokarca, bitkisel materyaller, ulaşım araçları, erginlerin uçuşu ve zararlının bulunduğu ülkelerle yapılan ticari faaliyetlerle yayılıyor.

İnsan sağlığına doğrudan bir tehlikesi bulunmayan kahverengi kokarca, yaz mevsimi sonunda kışlamak için özellikle ev, depo gibi korunaklı alanları tercih ettiği için fiziki rahatsızlık oluşturuyor.

Esasa zararı Meyvelerin olgunlaşma döneminde görülen kahverengi kokarca, özellikle armut, şeftali ve nektarinde üretim dönemi boyunca verdiği zarar sonucu meyveler üzerinde derin nekrozlar, şekil bozuklukları, meyvenin içine doğru genişleyen zedelenme-çürük benzeri doku kayıplarına sebep oluyor.

Bakanlık mücadele için çeşitli çalışmalar yürütüyor

Tarım ve Orman Bakanlığı, 2018 yılından itibaren kahverengi kokarca ile mücadele için çeşitli çalışmalar yürütüyor. Bu kapsamda, feromon tuzakları dağıtılarak zararlının yayılımı izleniyor, halkın bilinçlendirilmesi amacıyla afiş ve lifletler hazırlandı. Ayrıca, yumurta parazitoidi Trissolcus japonicus'un kitlesel üretimi yapılarak 2023 yılı Haziran ayında salınımına başlandı.